Khác với số đông cây bút thơ trẻ nhiều diễn ngôn hiện nay, Minh Đan có lối tiếp cận kín đáo và trầm lắng nhưng không kém phần bản lĩnh. Ở Ngày không bọt, Minh Đan trỗi dậy trong từng con chữ, tình yêu mang nhiều cung bậc sắc màu hơn, những cảm xúc chín muồi đôi khi làm người đọc phải ngẫm ngợi, chiêm nghiệm và có lúc giật mình.
Cũng như bao cô gái ở thế hệ cuối 7X, Minh Đan đến với tình yêu đôi lứa thật nồng nàn.
Ngay ở bài mở đầu tập thơ, cô đã khẳng định chắc nịch:
“Mặc
đêm đông lăm le
kệ
nắng và gió
em chim khách nhỏ tìm ngụ
anh
đủ
quẳng đi cả những que diêm cuối cùng trong cổ tích”
(Lọ Lem)
Tôi không lạ gì cá tính của cô bạn nhỏ này, khi yêu là yêu sống yêu chết, chỉ biết có anh, tuyệt đối không lả lơi với chàng trai nào khác. Nhưng nếu trái tim có rung rinh trong phút giây bất chợt nào đó thì cô nàng cũng biết cách chối từ khéo léo:
Xin giữ lòng nhau như đã
từng gieo da diết bên trời
nỗi nhớ mượt mà cánh lá
mọc trong bóng gió vừa rơi
ơ kìa! tháng ngày lật đật
neo vào hi vọng rồi tan
hai đầu nắng mưa được mất
tình nhân cơn bão vừa ngang
(Xin)
Thủy chung là vậy, nhưng số phận đâu phải lúc nào cũng chiều lòng người. Khi phát hiện ra “một nửa” yêu thương của mình lâm trọng bệnh, khó qua khỏi cơn nguy kịch ngày đêm rình rập, Minh Đan đã thảng thốt:
Em cây non nhú lộc
anh rễ rễ tầng sâu
cây chưa kịp lớn
rễ vội cằn
tình yêu cấy
rủi may
chờ nước vĩnh hằng
bầu xanh và mặt đất
đất trời khô
khát từng cơn
từng cơn…
(Khát)
Thế nhưng đấng tối cao nào có nghe thấy tiếng lòng nức nở của Minh Đan, Ngài vẫn mang chàng trai trẻ ấy ra đi khi đang nằm điều trị tại bệnh viện Tokyo (Nhật Bản), để con tim tan nát của cô bật lên tiếng khóc thảm thiết khi viết bài Tiễn, cũng là điếu văn cho cuộc tình dở dang:
Nụ cười anh
lều bều sông
đau loang lở
chảy một dòng thương yêu
trăm năm đá ngủ xanh rêu
em ngàn năm đợi
một chiều bên anh
gần nhau giấc mị còn hương
anh mây lạc bước lên đường ủ ê
nửa hồn nửa cảnh mê mê
hỏi ngọn gió mây trôi về nơi nao
hiên trăng
bóng sầu nghêu ngao
môi em lạnh
áo lao xao nhịp cầu
thề xưa hẹn buổi mưa ngâu
sông ong óng
kinh nguyện cầu giữa đêm
mỏi mê em
đời lênh đênh
tiễn
anh về lại mông mênh lưng trời
dây đàn chùng
âm rụng rời
phách sai
nhịp lỗi
bời bời cõi riêng
tiễn anh
cỏ ngậm sương miền
đồi khe ngóng
bờ nghiêng nghiêng gió nhiều…
(Tiễn)
Trong sự tuyệt vọng, Minh Đan viết thư trách Tokyo, mà đúng hơn là cô viết thư trách móc định mệnh:
Tokyo
trả lại ta hơi thở
chàng trai bị mi cám dỗ
trả mắt và môi
cháy lửa những triền sông…
Tokyo
trả lại ta chàng thanh trai và đóa điệp vàng
rụng khờ dại trong chiều Chúa nhật
anh đi mi vẫn cứ lưng trời cao ngất
chỉ ta quỳ gối âm ba vỡ
Tokyo chiều nay
mi có thấy chim én về biển Nam
mẹ rứt ruột sanh con
ta gọi người nứt hoang tưởng những thân cây…
(Gửi Tokyo)
Dù muốn dù không thì người tình trong mộng cũng đã về với cát bụi, kiếp làm người của anh không còn căn cước gì nơi trần gian này nữa, nhưng bởi quá yêu chàng, Minh Đan dường như chưa tin sự thật phũ phàng đó, giữa đêm trăng đẹp của mùa thu, cô thẩn thờ hỏi ông Nguyệt se tơ, chị Hằng nhân hậu mong tìm chút niềm an ủi cuối cùng, để rồi ngậm ngùi nhận ra:
Những ghế đá vắng hơi người
mùa thu nhợt nhạt
hàng cây trơ
trang sách mùa đông…
(Hỏi giữa mùa trăng)
Nỗi buồn vừa cụ thể vừa mơ hồ, thê lương đến mức úa đi, mất hết hồn hình người. Cái hay là gọi được tính từ của sự vật nhuốm màu chết chóc (Trích cảm nhận của Nhà văn Sương Nguyệt Minh).
Ở đời, càng cố tìm quên nỗi buồn, càng chứng tỏ mình mạnh mẽ bao nhiêu thì con người càng yếu đuối bấy nhiêu, nhất là khi trở lại những kỷ niệm xưa. Minh Đan cũng vậy. Về với biển Nha Trang đẹp như thiên đường mà lòng cô trống rỗng, vô cảm:
Tan bờ rồi
sóng không buồn vỗ
muối không buồn mặn
em buồn gói tên anh vào ngọn trắng
dưới lòng sâu nụ hôn…
(Biển mặn)
Nhưng chẳng lẽ cứ ủ dột hoài mãi sao, Minh Đan quyết định:
Đẩy mình ngã vào tranh
nhào trộn màu loang lỗ
những ẩm ướt dâng trào
tách buồn khỏi chiêm bao.
(Tách)
Thật tệ hại, buồn vẫn buồn, buồn chẳng thể nào tách được, bởi:
Mây đương mùa khát gió
cánh nhọc nhằn bay ngược lòng chiều
(Chơi vơi)
Trở về đất liền, bắt đầu những tháng ngày va đập với cuộc mưu sinh khốc liệt nơi thị thành, Minh Đan đã rất khổ sở khi phải làm một chuyện mà cô không hề muốn, đó là:
Đốt hết đi…
cháy hết đi…
cho lụi ngày tháng ù lì trong nhau
nhớ nhung bởi tại vì đâu
cỏ xanh nhuốm lệ mi sầu kìa anh
(Ngày hoang)
Phải rồi, hành động hủy diệt tất cả những ký ức buồn của cô cho thấy những mặt tích cực, nó có thể giúp cô nguôi ngoai phần nào nỗi đau đã vượt quá giới hạn. Và khi sóng gió tình đời đã qua, vết thương lòng đã lành lặn, Minh Đan với bản tính tự tin tiếp tục sải bước tìm kiếm cho mình một tình yêu mới:
Ra đi tìm
nửa cuộc đời
quẩn quanh bát nháo
lơi bơi chợ tình
ngày trơ
mắt bão môi xinh
sóng ánh mắt
cứ lình kình nhú gai…
nhân duyên giả định
buồn rây
ba mươi
tủi
nhảy kim bày cuộc chơi
(Nhảy kim)
Quả là không dễ tìm thấy một người như anh, dù Minh Đan đã mở lòng. Những gã săn đón cô, tặng bông hồng cho cô, trao thơ tình tán tỉnh cô,… hết thảy họ chỉ yêu cái vẻ ngoài chớp nhoáng chứ chẳng thể nào hiểu được tâm hồn mong manh của cô. Tôi hỏi Minh Đan đã bao giờ nuối tiếc vì sự thờ ơ của mình với các chàng trai tự nguyện làm cây tùng cây bách cho cô chưa? Minh Đan cười nhạt và nói nhân duyên là do trời định, cái gì thuộc về mình sớm muộn cũng là của mình.
Với niềm tin lạc quan trỗi dậy, Minh Đan dường như đã tái sinh thành một cô gái năng động, bản lĩnh hơn khi:
Xé toạc ngày rủi may
hoa mở lối
sương sương non ngủ quên giấc mơ
xuân
những lá cuộn vào nhau
không thỏa hiệp với mùa đông
đường đường cong
em – con gái
thắp mặt trời
không hư ảo
không chông chênh.
(Thắp mặt trời xuân)
Bây giờ ở tuổi ngoài ba mươi, chín chắn và biết kềm chế những cảm xúc để nén đến sự cô đọng thì tôi tin những gì Minh Đan viết trong bài Vén thì đã cho chúng ta thấy được cô thực sự trở lại với cuộc sống và sẵn sàng đón nhận tình yêu mới với người đàn ông trong tương lai mà cô sẽ gặp:
Lắng
gọt giũa ngày đông
dệt đôi chiếu ấm
bóng non cao đổ
đêm ghì
đợi hình hài mới
vén thì…
(Vén thì)
Và tận hưởng những hạnh phúc ngọt ngào của tình vợ chồng như cô khao khát:
Nụ hôn
chiều sâu húc hiểm
chiếc cúc áo rơi
màu trời ửng nắng
(Hạnh phúc)
Minh Đan viết nhiều nhưng ẩn danh, chọn nghiệp viết trong thầm lặng và tham gia các hoạt động từ thiện xã hội là con đường mà Minh Đan đã, đang dấn thân.
Hà Nội, 2012
SONG NGỌC