Đơn vị đồng hành
Truy cập: 10,950,670 lượt

Tiền 'giải cứu' của ai?

Tháng 9/2021, không thể đặt chân lên chuyến bay giải cứu nào, tôi bất lực và đau xót ôm điện thoại, cập nhật từng phút về tình hình sức khỏe của ba tôi cho tới khi tuyệt vọng nghe tin ông qua đời vì Covid trong bệnh viện ở Thủ Đức.

 

 

Ba tôi nằm viện ba tuần. Tôi, ở châu Âu, cách ông hơn 10 giờ bay.

Đầu năm đó, Ninh - em một người bạn tôi ở miền Trung - chi gần 60 triệu đồng để lên chuyến bay giải cứu từ Nhật về Việt Nam (trong khi giá vé khứ hồi thời điểm cuối năm 2019 - lúc chưa có dịch - chưa tới 20 triệu đồng). Ninh chỉ mới đi xuất khẩu lao động tại Nhật từ cuối năm 2019. Xui rủi gặp đúng những năm bùng dịch, chưa tích cóp được bao nhiêu; vừa gánh khoản nợ vay trước khi đi xuất khẩu lao động, vừa chắt bóp kiếm tiền lên chuyến bay giải cứu, gia đình bạn tôi kiệt quệ.

Tôi, cũng như Ninh và hàng nghìn công dân khác, đang theo dõi các phiên tòa, trông chờ vào công lý trong vụ án chuyến bay giải cứu.

Theo xác định của cơ quan điều tra, 21 cựu quan chức - với 372 chuyến bay đưa công dân hồi hương - đã nhận hối lộ 165 tỷ đồng từ các doanh nghiệp. Để có số tiền này, nhóm 20 doanh nghiệp với hơn 100 pháp nhân khai phải nâng giá vé, "vẽ" thêm nhiều chi phí "móc túi" dân hồi hương giữa đại dịch. Hối lộ là hành vi vi phạm pháp luật và được xem là một nguy cơ rủi ro cao trong kinh doanh. Với các doanh nghiệp, để đương đầu với những rủi ro cao, biên độ lợi nhuận phải được nâng lên rất cao để bù lại. Trong trường hợp này, số tiền mà 20 doanh nghiệp đó nâng lên so với lợi nhuận thông thường có thể gấp nhiều lần con số 165 tỷ đồng.

Con số 165 tỷ đồng được cơ quan điều tra đưa ra liên quan tới hành vi hối lộ và nhận hối lộ có khả năng sẽ được Tòa xem xét quyết định tịch thu sung vào ngân sách nhà nước theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 11 Nghị quyết 03/2020 của Hội đồng thẩm phán (hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ Luật hình sự trong xét xử tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ). Số tiền là công cụ, phương tiện mà các doanh nghiệp dùng vào việc phạm tội.

Nghị quyết nêu trên cũng cho phép Tòa án xem xét tịch thu sung vào ngân sách nhà nước khoản thu lợi bất chính từ hành vi phạm tội như trường hợp 11,6 tỷ đồng của Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia hay 18 tỷ đồng lợi nhuận của bị can Lê Văn Nghĩa sau các chuyến bay combo "giải cứu", có được do hối lộ cựu Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản.

Nhưng, số tiền này và số tiền gấp nhiều lần hơn nữa là của ai?

11,6 tỷ đồng sai phạm của Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia đến từ những công dân Việt Nam mãn hạn tù tại nước bạn và phải trở về nước. Đa số công dân này là các ngư dân bị bắt khi đang hoạt động trong vùng lãnh hải chồng lấn giữa hai nước hoặc trong vùng lãnh hải nước bạn. Họ bị tịch thu hoàn toàn tàu thuyền lẫn các phương tiện đánh bắt cá, vừa phải ngồi tù vừa phải đóng phạt cũng như đối mặt với sự vỡ nợ nơi quê nhà. Thay vì được bảo hộ và hỗ trợ về nước, những người này đã trở thành mục tiêu trục lợi.

Nguồn lợi có được do chi 165 tỷ đồng hối lộ cũng đến từ những công dân hồi hương vì hoàn cảnh khó khăn khi dịch bệnh xảy ra như Ninh, hay những người trở về đối mặt với những mất mát người thân nơi quê nhà hoặc trở về để được an nghỉ tại quê cha đất Tổ.

Của cải do phạm tội mà có hay của cải là công cụ phạm tội có thể được xem xét sung vào ngân sách nhà nước, theo đúng quy định của pháp luật.

Giá một suất giải cứu quả thực đã được hình thành trên cơ sở thỏa thuận tự nguyện giữa bên mua và bên bán, nhưng cần xét đến bối cảnh đặc biệt: đại dịch và người dân có thể bị lợi dụng để trục lợi, ép giá. Nhiều phần trong số của cải ấy đến từ những người dân có hoàn cảnh khó khăn riêng và trên hết, họ hoàn toàn tuân thủ hướng dẫn của những người được nhà nước trao trách nhiệm và mang danh giải cứu họ.

Vậy tiền là của ai và liệu có cơ hội nào để đòi lại đồng tiền đã mất? Một phiên tòa này chắc sẽ chưa đủ.

Sự trừng phạt của pháp luật với những người vi phạm nghiêm trọng và làm méo mó chính sách nhân văn của nhà nước là điều chắc chắn, nhưng làm thế nào để trả lại công bằng cho người dân?

VÕ NHẬT VINH/ VnExpress

Share on Myspace

Các bài khác

 
Trang Thơ Minh Đan

Top